คติธรรม นำชีวิต สว่าง

คติธรรม นำชีวิต สว่าง​

พระพุทธเทวปฏิมากร
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร​

(๑) ปุพฺเพว สนฺนิวาเสน ปจฺจุปฺปนฺนหิเตน วา เอวนฺตํ ชายเต เปมํ อุปฺปลํ ว ยโถทเก
ความรักย่อมเกิดด้วยเหตุสองประการ คือ ด้วยบุพเพสันนิวาส หรือด้วยการเกื้อกูลในปัจจุบัน เปรียบดังดอกบัวซึ่งเกิดขึ้นด้วยอาศัยน้ำและตมฉันนั้น (ธ.บ. ๖)

ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้าเสด็จไปยังเมืองสาเกตประทับอยู่ที่อัญชนวันวิหาร ได้มีพราหมณ์ผัวเมียคู่หนึ่ง ได้พบเห็นพระองค์ แล้วแสดงความรักต่อพระองค์ในฐานเป็นบิดารมารดา คือร้องเรียกพระองค์ว่า “ลูก” และเรียกตัวเองว่า “พ่อ” หรือ “แม่” ข้างฝ่ายพระพุทธเจ้าก็ทรงรับอย่างนั้น คือเรียกพราหมณ์ทั้งสองว่าพ่อ-แม่ และทรงไปมาหาสู่กับพราหมณ์นั้นมากกว่าใครๆ เมื่อทรงเห็นพระสงฆ์และประชาชนประหลาดใจในเรื่องนี้ พระองค์จึงทรงเปิดเผยว่า การที่ความรักอันสนิทเกิดขึ้นแก่พราหมณ์เช่นนั้น ก็เพราะพราหมณ์ทั้งสองเคยเป็นบิดามารดาของพระองค์ถึง ๓,๐๐๐ ชาติติดๆ กัน ครั้นแล้วได้ทรงแสดงเหตุเกิดแห่งความรัก ดัง “คำพระ” ข้างบนนี้

..............................​

 

พระพุทธชินสีห์
วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร​

(๒) บียานํ อทสฺสนํ ทุกขํ อปฺบียานญฺจ ทสฺสนํ
การไม่ได้เห็นคนรักก็ทุกข์ การได้เห็นคนที่เกลียดก็ทุกข์ (ธ.บ ๖)

ผัวเมียคู่หนึ่งมีลูกชายคนเดียว ทั้งสามคนรักกันมาก ครั้นอยู่มาลูกชายอยากบวชในพุทธศาสนา ทางฝ่ายพ่อแม่ก็ไม่พอใจที่จะให้ลูกบวชเพราะสมัยนั้นคนกำลังนิยมออกบวชกันมาก และเมื่อบวชแล้วก็มักจะไม่สึกเสียด้วย
ฝ่ายลูกชายเมื่อไม่อาจล้มความตั้งใจได้ จึงได้หนีออกบวช ครั้นพ่อแม่รู้เข้าก็ติดตามไปอ้อนวอนให้สึก เมื่อลูกไม่ยอมสึก สองคนผัวเมียก็เลยออกบวชเสียด้วย ผัวเป็นภิกษุ เมียเป็นภิกษุณี
แต่ครั้นบวชแล้วทั้งสามคนก็เอาแต่นั่งคุยกันไปวันหนึ่งๆ ไม่ศึกษาเล่าเรียนธรรมวินัย หรือทำความเพียรละกิเลสบ้างเลย พระพุทธเจ้าทรงทราบเรื่องเข้า จึงรับสั่งให้พระชุดครอบครัวนั้นเข้าเฝ้า เมื่อทรงสอบถามดูก็ได้ทรงทราบว่าทั้งสามท่านรักกันมาก ไม่อาจแยกกันได้ โอกาสนั้นพระองค์จึงประทานพระโอวาทด้วย “คำพระ” ข้างบนนี้

..............................​

 

พระพุทธตรัยรัตนนายก หลวงพอโต ซำปอกง
วัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร​

(๓) อสาธุง สาธุนา ชิเน
พึงชนะความไม่ดีด้วยความดี (ธ.บ. ๖)

นายปุณณะผู้ขัดสน ได้ออกจากบ้านไปไถนาตั้งแต่เช้าตรู่ แม้ว่าวันนั้นจะเป็นวันหยุดงานของพวกกรรมกรก็ตาม เขาตั้งใจจะทำงานให้มากและสั่งภรรยาให้นำอาหารไปส่งแต่เช้าด้วย
ข้างฝ่ายภรรยา ก็หุงหาอาหารเสร็จแล้วได้ออกจากบ้านที่จะไปส่งข้าวเขาตามที่นัดไว้ แต่พอมาถึงกลางทางเห็นพระสาลีบุตรเดินบิณฑบาตสวนทางมา นางเกิดความเลื่อมใสจึงเอาอาหารใส่บาตรพระเถระเสีย แล้วก็รีบกลับบ้านหุงอาหารอีกสำรับหนึ่ง เสร็จสิ้นแล้วก็รีบนำไปส่งสามีที่ทุ่งนา
ปุณณะ รอเมียไม่เห็นมาจนกระทั่งสาย ก็เกิดความเดือดดาลตระหงิดๆ ด้วยความหิว ภรรยาของเขาไหวทัน พอสังเกตเห็นอาการของผัวกำลังตกอยู่ในอารมณ์ขุ่นมัว จึงชิงพูดปลอบโยนด้วยถ้อยคำไพเราะว่า “พี่จ๋าวันนี้พี่จงทำใจให้ผ่องใสสักวันหนึ่งเถอะนะทูลหัว เมื่อเช้านี้น้องได้ทำบุญถวายทานแก่พระธรรมเสนาบดี อาหารที่นำมานี้หุงใหม่ๆ กำลังร้อน....!” วาจาที่ไพเราะทำให้ความโมโหหิวข้าวในใจของปุณณะหายไป
ในท้ายสุดของเรื่องนี้ พระพุทธเจ้าจึงตรัส “คำพระ” ข้างบนนี้

...............................​

 

พระพุทธนิมิตรวิชิตมารโมลีศรีสรรเพชญบรมไตรโลกนาถ
วัดหน้าพระเมรุ​

(๔) กามโต ชายเต โสโก
ความโศกเกิดจากความใคร่

(๕) กามโต ชายเต ภยํ(ธ.บ. ๖)
ภัยเกิดจากความใคร่

ที่กรุงสาวัตถี มีเด็กประหลาดคนหนึ่งเกิดในตระกูลมั่งคั่ง พ่อแม่ตั้งชื่อว่า คันธกุมาร ไม่ทราบว่าเหตุผลกลใด คันธกุมารไม่ปรารถนาที่จะให้ผู้หญิงถูกเนื้อต้องตัวเขาเลย ถ้าผู้หญิงถูกตัวเขา เขาก็จะร้องไห้จ้าเหมือนถูกน้ำร้อนลวก แม้แต่มารดาของเขาเอง และพี่เลี้ยงนางนมเวลาจะอุ้มก็ต้องเอาผ้ารองมือ
คันธกุมารเติบโตขึ้นเป็นหนุ่ม พ่อแม่พยายามอ้อนวอนให้เขาสนใจกับผู้หญิงบ้าง ก็ไม่ยอมท่าเดียว แต่แล้วพ่อแม่ก็ตามใจว่า เขาจะชอบผู้หญิงอย่างไรก็จะหาให้ คันธกุมารทนอ้อนวอนไม่ได้จึงจ้างช่างมาปั้นรูปผู้หญิงขึ้นคนหนึ่ง สวยงามที่สุดในทรรศนะของเขาแล้วก็บอกแก่พ่อแม่ว่าถ้าได้คนอย่างนี้จึงจะแต่งงานด้วย ข้างฝ่ายพ่อแม่ก็จ้างคนออกตระเวนหาตามเมืองต่างๆ จนเหนื่อยอ่อน วันหนึ่งเขานั่งพักอยู่ที่ข้างทางไปสู่ท่าน้ำ เอารูปปั้นตั้งไว้อยู่ๆ ก็มีผู้หญิงคนหนึ่งจู่เข้ามาดูรูปปั้นนั้น ว่า “หนูหัวดื้อ ห้ามแล้วยังออกมานอกบ้านอีก!” พวกพ่อสื่อจึงทราบได้ว่าหญิงนั้นเข้าใจรูปปั้นนั้นคือหลานสาวของนาง และเป็นอันทราบได้ว่าผู้หญิงที่เหมือนรูปปั้นมีจริง เมื่อติดต่อสู่ขอได้แล้วก็ส่งข่าวไปให้คันธกุมารทราบและรับเอาหญิงสาวออกเดินทางไปสาวัตถีโดยพาหนะเกวียน
ก็ประหลาดอีกเหมือนกัน คันธกุมารเกลียดผู้หญิงมาแต่กำเนิดพอได้ข่าวจากคณะพ่อสื่อก็เกิดความรักอย่างรุนแรง อยากได้ครองสาวรักในวันในพรุ่ง แต่ขณะที่เขารอคอยอยู่ทุกลมหายใจนั้น เขาก็ได้รับข่าวจากพ่อสื่อว่า สาวสวยดังรูปปั้นนั้นได้ถึงแก่กรรมเสียแล้วในระหว่างทาง คันธกุมารเสียใจโศกเศร้าจนสุดหัวใจ “คำพร” ข้างบนนี้พระพุทธองค์ตรัสเตือนสติเขาผู้กำลังตกอยู่ในห้วงแห่งความโศก

...........................​

 

ขออนุโมทนา สาธุ เป็นหลักธรรมที่ให้คติเตือนใจและเตือนตนที่ดี สำหรับการดำเนินชีวิตในสังคมปัจจุบันได้เป็นอย่างดีครับ...

 

พระพุทธอังคีรส
วัดราชบิพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร​

(๖) รติยา ชายเต โสโก
ความโศกเกิดจากความใคร่

(๗) รติยา ชายเต ภยํ
อันตรายเกิดจากความใคร่ (ธ.บ. ๙)

เมืองเวสาลีมีการปกครองโดยวิธีสามัคคีธรรม คือพวกกษัตริย์ลิจฉวีหลายตระกูลรวมกันเป็นรัฐบาลบริหารบ้านเมือง มีความรักใคร่กลมเกลียวเป็นที่เลื่องลือทั่วไป
ครั้นอยู่มาวันหนึ่ง พวกลิจฉวีหนุ่มๆ ได้พากันไปเที่ยวหาความสนุกนอกเมือง และได้พาเอาผู้หญิงโสเภณีไปด้วยคนหนึ่ง ครั้นสนุกกันไปยังมิทันไร ก็เกิดความหึงหวงขึ้น และเกิดทะเลาะวิวาททุบตีกันเอง จนกระทั่งเลือดโซมไปตามๆ กัน ความทราบถึงเจ้าพนักงาน จึงได้เอาเปลมาหามลำเลียงเข้าเมืองเพื่อรักษาพยาบาล พระพุทธเจ้าทรงปรารภเหตุนี้จึงตรัส “คำพระ” ข้อนี้แก่พระสงฆ์

.........................​

 

พระพุทธไตรรัตนนายก หลวงพ่อโต ซำปอกง
วัดพนัญเชิงวรวิหาร​

(๘) เปมโต ชายเต โสโก
ความโศกเกิดจากความรัก

(๙) เปมโต ชายเต ภยํ
ความกลัวเกิดจากความรัก (ธ.บ. ๖)

ในกรุงสาวัตถี มีเศรษฐีนีใจบุญคนหนึ่ง ชื่อวิสาขา ทำบุญสุนทานไม่ขาด นางมีหลานสาวคนโปรดอยู่คนหนึ่ง ชื่อสุทัตตี เป็นที่รักและไว้วางใจได้ทุกอย่าง ครั้นอยู่มาสุทัตตีได้ถึงแก่กรรมลงด้วยโรคบางอย่าง ทำให้นางวิสาขาเศร้าโศกเสียใจมาก
เมื่อฝังศพหลานรักเสร็จแล้ว นางวิสาขาก็เลยไปเฝ้าพระพุทธเจ้าทั้งๆ ที่ใบหน้ายังนองด้วยน้ำตา
พระตรัสถามว่า “เหตุใดวิสาขาจึงร้องไห้”
นางทูลว่า “เสียใจที่คนดีๆ อย่างนี้ตายไป”
พระ “หมดทั้งเมืองนี้มีคนสักเท่าไร”
นาง “มากมาย พะยะค่ะ”
พระ “ถ้าทุกคนดี อย่างหลานของเธอจะเอาไหม”
นาง “ก็ดีสิ พะยะค่ะ”
พระ “แล้วคนเหล่านั้นจะตายหรือเปล่า”
นาง “ตายแน่ พะยะค่ะ”
พระพุทธเจ้าตรัสว่า “ถ้าอย่างนั้นก็หมายความว่า เธอจะต้องร้องไห้ทั้งกลางวันกลางคืน ไม่มีเวลาหยุดพักเลย” แล้วตรัส “คำพระ” ข้างบนนี้

......................​

 

พระพุทธนรสีห์ตรีโลกเชฏฐ์
วัดชนะสงครามราชวรมหาวิหาร​

(๑๐) บียโต ชายเต โสโก
ความโศกเกิดจากของรัก

(๑๑) บียโต ชายเต ภยํ
ภัยเกิดจากของรัก (ธ.บ. ๖)

กฎุมพีนายหนึ่ง เที่ยวร้องไห้เสียใจ ไม่เป็นอันกินอันนอน งานการก็เลิกเพราะเสียดายลูกผู้ถึงแก่กรรม ซึ่งก็ได้ปลงศพไปเรียบร้อยแล้ว พระศาสดามีพระประสงค์จะโปรดเขาจึงเสด็จไปยังเรือนนั้น เมื่อกฎุมพีกราบทูลให้ทรงทราบความเสียใจของตนแล้ว พระศาสดาได้ประทานพระโอวาทใจความว่า “อย่าคิดเลย อุบาสก, ความตายมิใช่จะมีแต่แก่ใครคนใดคนหนึ่ง แต่มีแก่สรรพสัตว์ทั่วทุกพิภพ ผู้ที่จะพ้นจากความตายไม่มีเลย ขอให้ท่านคิดเสียว่า ธรรมชาติที่มันจะต้องตายได้ตายไปแล้ว ธรรมชาติที่มันจะต้องแตกได้แตกไปแล้ว... จงคิดอย่างที่บัณฑิตคิดเมื่อลูกตายว่า
“ลูกเราทิ้งร่างเก่า ดุจงูลอกคราบ เมื่อร่างอันเก่าใช้กรรมไม่ได้, เมื่อลูกเราตายแล้วและถูกเผา เขาจะได้รู้ว่าพวกญาติเสียใจก็หาไม่, ฉะนั้นเราไม่ควรเศร้าโศกถึงเขา เขามีคติอย่างไร ก็ขอให้เขาไปสู่คติอย่างนั้นเถิด

สุดท้ายได้ประทานโอวาทดัง “คำพระ” ข้างบนนี้

...........................​

 

พระพุทธจุฬาลักษณ์
วัดราชสิทธารามราชวรวิหาร​

(๑๒) อุจฺฉินฺท สิเนหมตฺตโน กุมุทํ สารทิกํว ปาณินา
เธอจงถอนความสิเน่หาของตนเสีย ดังคนถอนดอกโกมุทซึ่งเกิดในฤดูศารทด้วยมือ (ธ.บ. ๗)

ชายหนุ่มรูปหล่อคนหนึ่ง เป็นบุตรช่างทอง ได้เข้าบวชในพระศาสนาโดยมีพระสารีบุตรเป็นพระอุปัชฌาย์ ครั้นบวชแล้วพระสารีบุตรจะแนะนำวิธีควบคุมจิตให้เข้าสมาธิแก่ท่าน แต่พระเถระใช้วิธีที่ผิดหลักการแนะนำทางใจ คือท่านเห็นว่า พระภิกษุหนุ่มรูปนั้นเป็นคนละเมียดละมัยรักสวยรักงาม(ราคจริต) จึงแนะให้ท่านพิจารณาอสุภกรรมฐาน มองอะไรในแง่ความน่าเกลียด พระภิกษุหนุ่มรูปนั้นไปปฏิบัติอยู่หลายเดือนไม่ได้ผลเลย ฝ่ายพระจึงพาเข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าพระองค์ทรงตรวจดูอุปนิสัยแล้วทรงเห็นว่า การแนะนำทางจิตนั้นจะต้องคล้อยไปตามอัธยาศัยของผู้นั้นก่อน จึงทรงแนะนำให้เอาดอกบัวดอกที่งามที่สุดปักไว้บนกองทราย และให้พระรูปนั้นนั่งดูสีแดงของดอกบัวบริกรรมว่า “สีแดงๆ” ขณะที่ท่านกำลังเพลิดเพลินอยู่กับสีแดงอันสวยสดของดอกบัวนั้น ดอกบัวได้ค่อยๆ เหี่ยวไปและสีที่ว่าแดงนั้นก็ค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีซีดลงลดความสวยงามลงทีละน้อยๆ ความรู้สึกที่ว่าดอกบัวเป็น (อนิจจัง” ได้เกิดขึ้นในใจของท่าน ความติดพันความงามค่อยๆ คลายออก เพราะเห็นความจริงว่าความงามเป็นอนิจจัง ขณะนั้นพอดีมีเด็กๆ ลงไปถอนดอกบัวในสระแล้วเหวี่ยงขึ้นมากองไว้ริมสระ สีสันของดอกบัวที่กองอยู่บนบกนั้น เมื่อเปรียบกับดอกบัวที่ยังกองอยู่ในสระก็ต่างกันออกไปทีละน้อยๆ

โอกาสนั้น พระศาสดาได้ตรัสเตือนท่านให้ถอนรักถอนอาลัยออกจากใจของตนเสีย เพราะมันเป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน สดชื่นอยู่ชั่วขณะหนึ่งแล้วรักก็จะโรยไป “คำพระ” ข้างบนนี้เป็นส่วนหนึ่งของพระโอวาทนั้น

...............................​

 

พระพุทธธรรมมิศรราชโลกธาตุดิลก
วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร​

(๑๓) น กามกามา ลปยนฺติ สนฺโต
สัตบุรุษย่อมไม่บ่นเพ้อเพราะความใคร่ในกาม (ธ.บ. ๔)

ครั้งหนึ่ง หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้วไม่นานนัก พระองค์ได้รับอาราธนาจากอุบาสกชาวเวรัญชาให้เสด็จไปจำพรรษาที่เมืองนั้น พร้อมด้วยสาวกเป็นจำนวนมาก ครั้นเข้าพรรษาแล้วไม่นานเมืองนั้นเกิดวิกฤตการณ์ข้าวยากหมากแพงอย่างร้ายกาจ พระสงฆ์ก็เกิดอัตคัดขัดสน จะจาริกไปยังเมืองอื่นก็ไม่ได้ เพราะเป็นระหว่างพรรษา พระมหาโมคคัลลานะสงสารพระสงฆ์ทั้งหลาย จึงทูลขออนุญาตต่อพระศาสดาก็ไม่ทรงอนุญาตต่อเหตุการณ์ครั้งนั้น ปรากฏว่าบรรดาพระพุทธสาวกได้อดทนต่อความลำบากโดยมิได้ปริปากบ่น และพูดเลียบเคียงขออาหารจากใครๆ โดยวิธีการอันมิชอบแต่อย่างใด

พระพุทธเจ้าได้ทรงสรรเสริญพระสาวกเหล่านั้นด้วย “คำพระ” ที่ยกมานี้

...........................​

 

พระพุทธมหาโลกาภินันทปฏิมา
วัดเฉลิมพระเกียรติ วรวิหาร
​

(๑๔) มลิตฺถิยา ทุจริตฺ
ความประพฤติชั่วเป็นมลทินของสตรี (ธ.บ. ๗)

ที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ วันหนึ่งได้มีชายคนหนึ่งไปเฝ้าพระพุทธเจ้ากราบทูลว่า ตนได้รับความเสื่อมเสีย และอับอายขายหน้าใครๆ จนไม่อยากจะเผชิญหน้ากับใครๆ เพราะเมียประพฤตินอกใจมักมากในทางกาม จนใครๆ รู้กันทั่วบ้านทุกเมือง พระพุทธจ้าได้ตรัสแก่เขาว่า “ผู้หญิงก็เหมือนกับแม่น้ำ เหมือนหนทาง เหมือนร้านเครื่องดื่ม เหมือนที่พักคนเดินทาง และเหมือนกับบ่อน้ำ เราเป็นบัณฑิตไม่ควรถือสาหาความ เอาเป็นจริงเป็นจัง” เมื่อชายนั้นคลายทุกข์ทางใจแล้ว พระองค์จึงตรัสปรารภถึงเรื่องความประพฤติของสตรี ดัง “คำพระ” ข้างบนนี้

............................​

 

พระพุทธเทวราชปฏิมากร
วัดเทวราชกุญชร วรวิหาร​

(๑๕) ยถา นที จ ปนฺโถ จ ปานาคารฺ สภา ปปา เอวํ โลกิตฺถิโย นาม เวลา ตาสํ นวิชฺชติ
ธรรมดาว่าสตรีในโลกนี้ ก็เหมือนแม่น้ำ หนทางสโมสร(โรงดื่ม) สภา และบ่อน้ำ ขอบเขตของสตรีหามีไม่ (ธ.บ. ๗)

ชายคนหนึ่ง เป็นคนดีมีความเลื่อมใสในทางศาสนา ตามปกติก็ได้ไปฟังธรรมในพระพุทธสำนักเนืองๆ แต่เขาเป็นคนอาภัพทางคู่ครองได้เมียไม่ดี คือมีเมียเป็นคนมักมากในกาม ประพฤตินอกใจผัว จนใครๆ รู้กันทั่วบ้านทั่วเมืองหนักเข้าผัวก็เลยมีปมด้อย จนไม่กล้าเข้าหน้าเพื่อนฝูง และแม้แต่ไปวัดฟังเทศน์ก็งด เพราะรู้สึกละอายใครๆ
จนกระทั่งอยู่มาวันหนึ่ง เมื่อความอับอายขายหน้าท่วมท้นมากขึ้น จิตใจก็ถูกความทุกข์ทรมานทับถม เขาจึงไปเฝ้าพระพุทธเจ้า และกราบทูลเรื่องราวทั้งหมดให้พระองค์ทรงทราบ
พระพุทธเจ้าได้ตรัสปลอบใจเขาว่า ไม่ควรเสียใจไปมาก และตรัส “คำพระ” ข้างบนนี้เป็นการทรงแนะนำให้เขาทราบความจริงไว้

..........................​

 

ขออนุโมทนาในธรรมทานค่ะ.. สาธุ..

 

ย้อนไปเมื่อสัก 20 กว่าปีที่แล้ว ... ไม่เคยคิดเลยว่าจะได้ เห็นพระอุโบสถหลวง

และได้กราบสมเด็จพระสังฆราช ฯ ที่วัดราชบพิธฯ

 

พระพุทธชินสีห์
พระสุวรรณเขต
วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร​

(๑๖) อติตฺตํเยว กาเมสุ อนฺตโก กุรุเต วสํ
มัจจุราช ย่อมรวบเอาคนที่ไม่รู้จักอิ่มในกามไว้ในอำนาจ (ธ.บ. ๓)

ณ อุทยานอันเจิดจ้าแดนสุขาวดีสวรรค์ภพ เทพบุตรมาลาภารีพาเทพธิดาหลายร้อยไปร่าเริง ด้วยการเก็บดอกไม้สวรรค์นานาชนิด ขณะนั้นเอง เทพธิดานางหนึ่งซึ่งเป็นชายาของเทพบุตรได้หายไป ไม่มีใครทันเห็นว่านางไปทางไหน แต่อีกมีกี่อึดใจต่อมา เทพธิดานางนั้นก็ปรากฏขึ้นท่ามกลางหมู่อัปสรสวรรค์อีก
“เธอหายไปไหนมาจ๊ะ?” เพื่อนๆ ถาม
“ฉันจุติไปเกิดที่มนุษย์โลกจ้ะ”
“จริง?!” เทพธิดานางหนึ่งถามอย่างงุนงง
“ไปอยู่เมืองมนุษย์นานกี่มากน้อย” เทพธิดาอีกนางซัก
“๑๐๐ ปีแน่ะเธอ”
“อะไรกัน? เห็นหายไปเดี๋ยวเดียว” อีกนางว่า
“จริงๆ ฉันมีผัวคนหนึ่ง แล้วก็มีลูกตั้งสี่คนพอแก่เป็นแม่เฒ่าอายุ ๑๐๐ ปีก็ตาย แล้วก็มาเกิดที่นี่ ป่านนี้พวกลูกๆ และผัวของฉันคงจะร้องไห้กันใหญ่”


พระพุทธองค์ ทรงเล่าเรื่องนี้แล้ว ตรัสธรรมภาษิตข้างบนนั้น

..............................​

 

พระแก้วบุษราคัม
วัดศรีอุบลรัตนาราม​

(๑๗) โย หเร มตฺติกํ ถาลํ, กํสถาลํปิ โส หเร
ผู้ใดลักถาดดินได้ ผู้นั้นก็ต้องลักถาดสัมริดได้ (ธ.บ. ๘)


พระภิกษุรูปหนึ่งไปถูกผู้หญิงสาวพูดจาทอดสะพานให้ จึงเกิดความกระสันคิดจะสึกไปแต่งงานกับนาง พระพุทธเจ้าทรงทราบเรื่องจึงทรงเล่าอดีตนิทานให้ท่านฟังว่า เมื่อชาติก่อนตัวท่านเอง(พระหนุ่ม) ไปเรียนศิลปศาสตร์ในสำนักครู ลูกสาวครูเกิดชอบใจ ครูจึงยกให้แต่งงานกัน ขณะที่พาภรรยาสาวเดินทางข้ามดงนั้น มีโจรป่า ๕๐ คน มาตีปล้น ฝ่ายผัวได้ต่อสู้เต็มสามารถฆ่าโจรตายไป ๔๙ คนแล้ว เหลือแต่หัวหน้าคนเดียว ผลที่สุดได้ปลุกปล้ำจนกดคอโจรไว้กับพื้นแล้ว บังเอิญดาบหลุดมือ จึงบอกเมียสาวส่งดาบให้ ฝ่ายนางเมียขณะนั้นเกิดรักโจรเข้าแล้ว จึงส่งดาบทางด้ามให้นายโจร! โจรนั้นก็เลยฆ่าผัวของนางตาย ผัวตายแล้วนางจะขอไปกับโจรป่า แต่โจรรู้ท่าไม่ยอมรับเอาเป็นเมีย แถมยังได้ลอกเอาทรัพย์สมบัติมาจากตัวนางไปหมดสิ้น ทั้งยังกล่าวเยาะเย้ยดังคำบาลีข้างบนนี้

........................​

 

พระแซกคำ
วัดคฤหบดี วรวิหาร​

(๑๘) ‘อกฺโกจฺฉิมํ อวธิมํ อชินิ มํ อหาสิ เม’ เย จ ตํ อุปนยฺหนฺติ เวรํ เตสํ น สมฺมติ
ผู้ที่ผูกโกรธไว้ว่า คนโน้นด่าเราคนโน้นตีเรา
คนโน้นชนะเรา คนโน้นได้ลักของเราไป
เวรของคนเหล่านั้นย่อมระงับไม่ได้ (ธ.บ. ๑)

เรื่องไม่น่าจะเป็นเรื่อง คือในครั้งพุทธกาลมีพระแก่รูปหนึ่งทำล่วงเกินพระเถระผู้ใหญ่แล้วไม่ยอมขอโทษ แม่ว่าใครๆ จะชี้แจงผิดถูกอย่างไรก็ตาม ความทราบถึงพระพุทธเจ้า พระองค์จึงตรัสเล่าเรื่องแต่หนหลังให้ฟังว่า
มีดาบสคนหนึ่ง ชื่อเทวละ เดินทางจากป่าหิมวันไปเมืองพาราณสี ที่กลางทางได้แวะไปขอพักแรมที่โรงงานของช่างปั้นหม้อ เขาก็ให้พัก พอค่ำลงอีกหน่อยก็มีดาบสอีกคน ชื่อนารทะเข้ามาขอพัก ณ ที่เดียวกัน ดาบสทั้งสองคุยกันพอสมควรแล้วก็ดับไฟนอน
จะเป็นที่อากาศร้อนหรืออย่างไรไม่ทราบ เทวละแทนที่จะนอนตรงที่เขาจัดให้ แต่ไพร่ไปนอนขวางประตูโรง ตกดึกอาบสนารทะจะออกไปทำธุระข้างนอก ไม่นึกว่าจะมีใครอุตริมานอนขวางประตู จึงไปเหยียบเอาศีรษะดาบสเทวละเข้า เทวละถามว่า “ใครมาเหยียบหัวข้า” นารทะก็บอกว่า “ผมเองท่านอาจารย์ไม่เห็น ขอโทษด้วย” เทวละก็อดโทษอย่างเสียไม่ได้ บ่นพึมพำว่า “อ้ายขี้โกงป่าเถื่อนดันมาเหยียบหัวคน!”
ว่าแล้วนารทะก็เดินออกไป ข้างฝ่ายเทวละก็นึกในใจว่า เปลี่ยนทางหัวนอนดีกว่า เพราะนอนเอาหัวไปทางนี้โดนเหยียบ คิดแล้วก็นอนเอาหัวไปทางตรงกันข้าม ฝ่ายนารทะถ่ายหนักถ่ายเบาเสร็จแล้ว ก็กลับเข้าไปนอนอีก ก็ฉุกคิดมาว่า ขอออกมา เราเดินริมทางนี้จึงเหยียบหัวเทวละ อย่ากระนั้นเลย เลี่ยงไปทางปลายตีนแกดีกว่า (หานึกไม่ว่าเทวละกลับหัวนอนเสียแล้ว) แต่พอย่องเข้าไปก็เหยียบหมับเข้าตรงหัวเทวละพอดีๆ
“อีกแล้ว!” เทวละร้องขึ้นด้วยความโมโห
“ขอโทษครับ อาจารย์” นารทะ
“เอาหัวไปทางโน้นแกก็เหยียบ อุตส่าห์กลับหัวมาทางนี้แกก็ตามมาเหยียบจนได้ มันจงใจจะเหยียบหัวกันชัดๆ นี่” เทวละไม่ยอมยกโทษ
“ขอโทษเถิดครับ ผมก็ไม่รู้ว่าท่านกลับเอาหัวมาทางนี้ นึกว่าจะเลี่ยงมาทางปลายเท้า ก็เกิดมาเหยียบหัวเอา....” นารทะ
นารทะก็เฝ้าวอนขอโทษ เทวละก็เล่นตัวไม่ยอมยกโทษท่าเดียวจนสว่างคาตา

คำบาลีข้างบนนั้น พระพุทธองค์ตรัสชี้โทษของการผูกโกรธว่าทำให้เวรไม่ระงับลงได้

............................​

 

พระเจ้าเก้าตื้อ
วัดบุบผาราม(วัดสวนดอก)​

(๑๙) นาหํ ภิกฺขเว อญฺญํ เอกสทฺทมฺปิ สมนุปสฺสามิ, โย เอวํ ปุริสจิตฺตํ สมาทาย ติฏฺฐติ ยถยิทํ ภิกฺขเว อิตฺถีสทฺโท
ภิกษุทั้งหลาย เราตถาคตไม่เห็นมีเสียงชนิดใดที่จะจับใจผู้ชายได้เหมือนอย่างเสียงของผู้หญิง (ธ.บ. ๑)


พระจักขุบาลผู้ตาบอด กำลังเดินทางจะไปเฝ้าพระพุทธเจ้า โดยอาศัยสามเณรปาละ ซึ่งเป็นหลานของท่านจูงไป ขณะที่เดินทางผ่านราวป่าแห่งหนึ่ง สามเณรได้ยินเสียงผู้หญิงร้องเพลงอยู่กลางป่า เกิดความพิศวาสขึ้นมา จึงโกหกพระเถระว่าตนปวดท้องถ่าย ขอเวลาถ่ายทุกข์สักประเดี๋ยวแล้วก็แวะเข้าไปหาผู้หญิง ปล่อยให้ท่านนั่งรออยู่เป็นนาน พระเถระรู้สึกผิดสังเกต เพราะพอสามเณรแยกจากท่านไปประเดี๋ยวหนึ่ง เสียงผู้หญิงร้องเพลงก็เงียบ ครั้งสามเณรกลับมาหาท่านจึงซักถามดู ก็ได้ทราบความจริงว่า สามเณรไปศีลขาดเสียแล้ว จึงไม่ยอมเดินทางไปกับเธอ

ท่านผู้รจนาคัมภีร์พระธรรมบทเมื่อบรรยายถึงเรื่องนี้ ท่านจึงกล่าวยืนยันว่า พระพุทธเจ้าเคยตรัสไว้ว่า เสียงที่ชยะใจผู้ชายได้อย่างราบคาบไม่มีเสียงใดเกินเสียงผู้หญิง

...............................​

 

พระเจ้าแค่งคม
วัดศรีเกิด จังหวัดเชียงใหม่​

(๒๐) นตฺถิ เจตสิกํ ทุกขํ อนเปกฺขสสฺส คามณิ
พ่อคุณเอ๋ย ทุกข์ทางใจย่อมไม่มีแก่คนที่หมดห่วง (ธ.บ. ๕)

มนุษย์ใจชั่วคนหนึ่ง อาศัยพระสงฆ์กินข้าวบาตร จนกระทั่งอ้วนพีมีความสุข ซึ่งเดิมตัวเองก็เป็นคนเข็ญใจไร้ที่พึ่ง ต่อมาได้ลาพระกลับไปเยี่ยมลูกสาวที่บ้านเดิม ขณะเดินทางผ่านดงได้ถูกโจรป่าจับได้ เขาจะนำไปเผาทั้งเป็นเพื่อบวงสรวงเทวดา ตาแกเกิดกลัวตายและแสดงสันดานอกตัญญูออกมา โดยขอให้พวกโจรไว้ชีวิตแก แล้วแกก็อาสาพาโจรไปจับพระมาบูชายัญแทน
ในสำนักสงฆ์แห่งนั้นมีพระ ๓๐ รูป กับสามเณร ๑ รูป เมื่อนายโจรแจ้งความประสงค์จะจับพระ ๑ รูป พระทั้ง ๓๐ รูป กับสามเณร ๑ รูปชื่อสังกิจ ก็สมัครหมด แต่ในที่สุดสามเณรสังกิจมีเหตุผลดีกว่า ในการที่จะไปให้โจรบูชายัญ โจรจึงจับสามเณรไป
สามเณรสังกิจรูปนี้มีความขลังพิเศษมาแต่กำเนิดแล้ว คือ มารดาตายตั้งแต่สามเณรยังอยู่ในท้อง เมื่อสัปเหร่อเผาศพนั้น ที่อื่นไหม้หมดแต่ตรงท้องไม่ไหม้ ครั้นผ่าดูก็พบเด็ก และภายหลังได้มาบวชเป็นสามเณร และอยู่ยงคงกระพัน โจรเอาดาบฟันเท่าไรๆ ก็ไม่เข้า ในที่สุดพวกโจรเลยยอมเป็นศิษย์ หัวหน้าโจรถามสามเณรว่า ตอนที่เขากำลังจะลงดาบนั้น เหจุใดสามเณรจึงไม่สะทกสะท้านเลย สามเณรจึงตอบด้วย “คำพระ” ข้างบนนี้

...........................​

 

อนุโมทนา สาธุ ... ดีแล้วชอบแล้ว


ขอบคุณครับ ได้สาระความรู้ดีจัง



.