จุดเริ่มต้นของ "การทำสมาธิ"

- ความตั้งใจ -

ก่อนเราจะเริ่มต้นทำอะไรสักอย่าง ต้องถามตัวเราเองก่อนว่าเรามีความตั้งใจไหม? มีศรัทธาคือความเชื่อมั่นไหม? ถ้ามี 2 อย่างนี้ ถือว่าการทำสมาธิบรรลุความในใจไปขั้นหนึ่งแล้ว

ความตั้งใจถ้าจะให้ขยายความหมายให้ชัดเจนก็คือ "อิทธิบาท๔"

ฉันทะ ความพอใจ คือ ความต้องการที่จะทำ ใฝ่ใจรักการทำสมาธิอยู่เสมอและ ปรารถนาจะทำให้ได้ผลดียิ่งๆขึ้นไป

วิริยะ ความเพียร คือ ขยันหมั่นประกอบสิ่งนั้นด้วยความพยายาม
แข็งขัน อดทน เอาธุระไม่ท้อถอย

จิตตะ ความคิดสนใจ คือ ตั้งจิตรับรุ้ในสิ่งที่ทำและทำสิ่งนั้นด้วยความคิด เอาใจฝักใฝ่ ไม่ปล่อยใจให้ฟุ้งซ่านเลื่อนลอยไป

วิมังสา ความคิดลึก คือ ความไตร่ตรอง หรือทดลอง หมั่นใช่้ปัญญาพิจารณา ใคร่ครว_ตรวจหาเหตุผล และตรวจสอบข้อยิ่งหย่อนในสิ่งทีทำนั้น มีการวางแผน วัดผล และค้นคิดวิธีการแก้ไข ปรับปรุึงเป็นต้น

 

- การวางใจ -

เมื่อเราเริ่มต้นด้วยความตั้งใจแล้ว ขั้นต่อไปคือต้องรุ้ว่าเรื่องการวางใจ

ใจหรืว"ตัวรู้" ถ้าเราไม่รู้ใจก็จะวางใจไม่ถูก การทำสมาธิก็จะไม่ประสบผลสำเร็จ ดังนั้นการวางตัวรู้จึงมีความสำคัญในการวางใจเพื่อให้เกิดระบบ

เหมือนการเรียงลำดับแถวทหารนับว่ามีความสำคัต่อกองทัพ ดังนั้นการเรียงลำดับการดำเนินจิตก็นับว่ามีความสำคัญต่อสมาธิ ทั้งนี้เพราะขณะที่วางใจจะเป็นเรื่องของนามธรรม มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ด้วยเหตุดังกล่าวจึงต้องใช้สัญญกำหนดขึ้นมา หรืออาจจะเรียกว่าการสร้างภาพ

แต่การกำหนดบริกรรมภาวนาหรือสร้างภาพ ต้องทราบก่อนว่า มันคือการที่เราสมมุติขึ้นมา ยังไม่ใช่ของจริง ต่้อมาจิตได้กำหนดลงตรงนั้นมากขึ้นจนเป็นของจริง

สำหรับมือใหม่ คำภาวนาถือว่าเป็นสิ่งสำคัญในการวางใจของนักปฏิบัติสมาธิ
และการวางจิตในเบื้องต้นต้องมีการใช้ฐาน ซึ่งหมายถึงที่ตั้งจิตไว้ ณ ที่ใดที่นึงเรียกว่าที่ตั้งของจิต อาจจะวางไว้ที่หน้าผาก ก็จะง่ายดีเพราะรู้สึกว่าพอหลับตา จิต(ตัวรู้) ก็อยู่ข้างหน้าของเราแล้ว หรือจะวางไว้ที่ปลายจมูกก็ย่อมได้ หรือวางไว้ในจุดหลักๆที่เราถนัด

ความชำนาญเรื่องจุดที่ตั้งมีความสำคัญสำหรับผู้ที่จะเข้าฌาณ เมื่อกำหนดจิตรู้อยู่เฉพาะแล้ว ณ ที่จุดนั้น ท่านผู้รู้จะสามารถเข้าฌาณได้ด้วยความชำนาญ ด้วยการนึกรู้จุดทันที ณ เสี้ยววินาทีเท่านั้น

 

- การบริกรรม -

คำบริกรรม คือ วิธีการทำให้ใจนิ่ง เมื่อใจมาจดจ่อกับคำบริกรรมถือว่าประสบความสำเร็จไปแล้วขั้นหนึ่ง เพราะว่าการที่จิตจะมาอยู่ที่คำบริกรรมได้ต้องอาศัยวันและเวลาพอสมควร จิตจึงมาอยุ่ทีคำบริกรรมได้ เมื่อเป็นเช่นนี้ ตนเองจะสามารถทราบได้ว่าคำบริกรรมเป็นผล เนื่องด้วยอารมณ์ร้อยแปดพันเก้าได้ถูกสลายตัวไปแล้ว

การบริกรรม หมายถึงการคำนึงอยู่ในใจ เรียกว่าคำบริกรรม อาจจะนึกถึง พุธโธ ,ธัมโม,สังโฆ,อะระหัง,สัมมาอะระหัง,นะมะพะธะ ฯลฯ นึกอยู่ในใจ ไม่ต้องออกเสียง เท่านี้ก็เป็นการบริกรรมภาวนา

เหตุผลที่จะต้องบริกรรม คือบุคคลทุกๆคนจะต้องมีอารมณ์ อารมณ์หมายยถึงความนึกคิดไม่มีที่สิ้นสุด ความนึกคิดนี่เองที่ทำให้มนุษย์ทุกคนต้องเกิดความสุขเป็นบางคราวและเกิดความทุกข์เป็นบางคราว ถ้าไม่มีการนึกคิดก็คือคนตาย

สาเหตุที่ต้องบริกรรม เพราะการบริกรรมคือการตัดอารมณ์อื่นทั้งหมดทิ้งเหลือเพียงอารมณ์อันเดียว แม้จะเป็นการยากแต่ก็สามารถทำได้


ข้อมูลจากหนังสือการทำสมาธิ ของหลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร

 

ขอบคุณครับคุณบัวใต้นำ กำลังสนใจพอดี

 

ขอถามนิดคะไม่เข้าใจ ว่าการการกำหนดจิตไปอยู่ในส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย ถ้าไม่ใช่ในจุดที่คุณบอกจะเป็นไปได้ไหม? และการกำหนดจิตเอาไปไว้ที่ส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายนั้นจริงๆ ทำอย่างไร อย่างตรงกึ่งกลางของร่างกายนะคะ และเราจะรู้ได้อย่างไรว่าจิตอยู่ตรงนั้นจริงๆ

 

การกำหนดจิต ไปอยู่ส่วนใดส่วนนึงของร่างกาย จริงๆแล้ว ถ้าเราชำนานก็สามารถกำหนดไปไว้ส่วนไหนของร่างกาย ตรงไหนก็ได้

แต่สำหรับมือใหม่แล้ว ควรกำหนดวางไว้ จุดที่ง่ายต่อการรับรู้น่ะครับ
ตามที่ครูบาอาจารย์รุ่นก่อนๆ ท่านคิดอุบายมา จุดหลักๆก็มี

- กลางหน้าผาก หรือ ระหว่างคิ้ว
- บริเวณใบหน้าทั้งหมด(ให้นับทั้งใบหน้าถือเป็นแค่จุดๆเดียว)
- บริเวณปลายจมูก
- บริเวณหน้าอกด้านซ้าย(หัวใจ)
- บริเวณเหนือสะดือ ขึ้นมา 2 นิ้ว


คำถามที่ว่า "เราจะรู้ได้อย่างไรว่าจิตอยู่ตรงนั้นจริงๆ? "

- ยกตัวอย่างง่ายๆ เช่นคุณอ่านข้อความนี้ บนจอคอมพิวเตอร์ จิตของคุณก็ถูกส่งมาอยู่ที่อักษรนี้เรียบร้อยแล้ว ดังนั้นการที่กำหนดจุดให้อยุ่ตามฐานของร่างกาย ก็อารมณ์เดียวกันกับการมองตัวอักษรบนจอคอมฯ เพียงแต่เราไม่ส่งจิตออกนอกกายเราน่ะครัย

เรารักษาจิตไว้กับตัวเราเอง โดยกำหนดให้มารวมตัวกัน ณ จุดใดจุดนึงของร่ายกาย เพื่อง่ายต่อการรับรู้และรับรุ้อย่างต่อเนื่องจนเป็นสมาธิ

 

อนุโมทนาด้วยครับ การทำสมาธินั้นดีครับ แต่ขอเพิ่มเติมว่าครวจะดำเนินตามแนวทาง "ไตรสิกขา" ข้อปฏิบัติที่ต้องศึกษา ๓ อย่างควบคู่ไปด้วยครับ
คือ ศีล สมาธิ ปั__า

 

(b-hmm) (b-cap)
ถ้าเหมือนการขับรถ
ผมก้อเป็นมือใหม่หัดขับ
แต่ตอนนี้เห็นรถแล้วไม่ยอมขับ(b-cry)
ถ้ามีสติจะหายใจเข้า พุทธ ออก โท
แต่นั่งสมาธินานๆผมจะนั่งสักที
กำลังใจเริ่มถดถอยลงไปทุกทีๆแล้วสิ(b-cry)

 

ขอบคุณค่ะ คุณ บัวใต้น้ำ...

กำลังหาจุดเริ่มต้นพอดีเลยค่ะ แต่ถ้าอยากหาความรู้เพิ่มเติมช่วยแนะนำ web ดีๆ ได้ไหมค่ะ

 

ขอบคุณค่ะ กำลังสนใจเรื่องนี้พอดีเลยค่ะ จะลองทำดูค่ะ บางทีอาจทำให้จิตใจดีขึ้นค่ะ

 

คุณบัวใต้น้ำ

พอผมกำหนดจิตไว้ที่หว่างคิ้ว มันจะมีอาการเสียวมาก แต่พอประมาณ5นาทีผ่านไป ความรู้สึกจะหายไป เกิดเป็นนิมิตขึ้นมา แต่ไม่ชัดมากครับ

ผมไม่ทราบว่าการกำหนดจิตที่หว่างคิ้วมันมีข้อเสียอะไรบ้างหรือเปล่า เพราะว่าพอกำหนดจิตไปที่ศูนย์เหนือสะดือมันจะให้ความรู้สึกที่ว่างๆ แล้วก็ผ่อนคลาย สบายๆ

ไม่ทราบว่าจะกำหนดจิตที่ไหนดีกว่าครับ

 

เคยนั่งแล้วตัวสั่นมากเหมือนคนเข้าทรง กลัวมากเหมือนกลับว่าถ้านั่งไปเรื่อยจะโยกแรงกว่านี้ ก็เลยเลิก อย่างนี้ทำยังไงดีคะ

 

ขอบคุณครับพี่บัวใต้น้ำ

 

อย่าขาดศรัทธาในตัวเอง ทุกคนสามารถทำได้ อย่าลืมว่า ถ้ามีบุญเก่าก็ง่าย
เสมือนคนที่เกิดมาเป็นลูกคนรวย ก็ไม่ต้องดิ้นรนต่อสู้มาก แต่ถ้าเราจน
เราก็คงต้อง หาหนทางต่อสู้ทุกรูปแบบ เหมือนการปฏิบัติธรรม วันนี้ เราไม่เริ่ม
พรุ่งนี้ เราไม่ทำ แล้วจะเอาอะไรมาต่อยอดละจ้ะ อยากเรียนสูงๆ อยากเป็นคนเก่ง
และฉลาด ต้องขยันหมั่นเพียรมากๆ ใช้หลักการเดียวกันจ้ะ

 

ขอบคุณที่แนะนำ คืนนี้จะลองทำดูค่ะ

 

ผมเห็นด้วยกับคำพูดข้างบนนี้น่ะครับ สัมมาสังกัปปะ หรือการดำริชอบ
คือการที่เรามุ่งมั่นในการจะทำสิ่งใดสิ่งนึงแล้ว อย่าลดความดำรินั้น
จงรักษาความตั้งใจอันนั้นไว้ แล้วทำสิ่งที่เป็นปัจจัยไปสุ่เป้าหมายนั้น
ทำให้ตรงทาง ตรวจสอบตัวเองเสมอๆ ว่าขาดตก บกพร่องอะไรไหม
ไม่ต้องไปรีบ ไปเร่ง ไปอยากอะไรเลย
ทำไปเรื่อยๆ ไม่หยุด สักวันก็ถึงเส้นชัยเอง

 

สาธุมากนะครับคุณบัวใต้น้ำ...2บรรทัดสุดท้ายนี้น่ะผมชอบมากๆเลยครับ

 

ตัวโยกเป็นอาการปีติอย่างหนึ่ง (ใน ๕ อย่าง) เป็นอาการปกติในการปฏิบัติไม่ต้องกลัว เมื่อเกิดขึ้นก็นั่งต่อไปดูมันไป ทำใจเบา ๆ ผ่านไปได้ก็จะถึงขั้นของสมาธิที่เรียกว่าสุข ถ้าเลิกซะก็จบกัน ไม่ก้าวหน้า

 

ดีมากเลยครับ ว่างๆช่วยตอบกระทู้ของผมทีนะครับ (นอนไม่หลับเพราะใจมันกวน)

 

มหาโมทนา

อยู่เป็นขวัญใจคนยากต่อไปนะครับ